Ασύμμετρος πόλεμος εντός της Ευρωζώνης (του Σταύρου Λυγερού)

Για μια ακόμα φορά ο κ.Στ.Λυγερός, απαρνούμενος τα τετριμμένα κλισέ των περισσότερων ελλήνων δημοσιογράφων, περιγράφει την κατάσταση που έχει περιέλθει η Ευρωζώνη με ρεαλιστικό τρόπο.
Επίσης, για μια ακόμα φορά συμφωνώ πλήρως με τα γραφόμενά του, ελπίζω δε να με συγχωρέσει που έχω υπογραμμίσει κάποια σημεία που θα ήθελα ο αναγνώστης να δώσει ιδιαίτερη προσοχή.

Ασύμμετρος πόλεμος εντός της Ευρωζώνης

 Από μια άποψη, η απονομή του Βρα­βείου Νόμπελ Ειρήνης στην Ευρωπαϊ­κή Ένωση είναι κατ' αντιδιαστολή η πιο εύγλωττη ομολογία της κρίσης στην οποία έχει περιέλθει το ενοποιητικό εγχείρημα. Το βραβείο, όμως, δεν πρόκειται να ανασχέσει τις ορατές διά γυμνού οφθαλμού τάσεις αποδόμησης της Ευρωζώνης. Το πρόβλημα δεν είναι πια τόσο η παραδοσιακά ευρωσκεπτικιστική Βρετανία, η οποία απαιτεί μείωση του κοινο­τικού προϋπολογισμού. Είναι και οι πλούσιες χώρες-μέλη της Βόρειας Ευρώπης, οι οποίες μέχρι πρότινος δήλωναν σταυροφόροι της ενοποίησης.

Η ενοποίηση της Γηραιάς Ηπείρου δρομολογήθηκε και αναπτύχθηκε σε συνθήκες σχε­τικά ήρεμων υδάτων και οικοδομήθηκε υπό την επήρεια του άρρητου αλλά αιωρούμενου ιδεολογήματος ότι οι συνθήκες θα ήταν πάντα έτσι. Οι άρχουσες ελίτ αγνόησαν ότι στην πολι­τική και στην οικονομία ισχύει ό,τι και στη ζωή: Εκτός από νηνεμίες υπάρχουν και τρικυμίες. Στις δεύτερες δοκιμάζονται οι συνεκτικοί δε­σμοί. Υπήρξαν, βεβαίως, στο παρελθόν και σοβαρές εσωτερικές αντιθέσεις και οικονομικές δυσκολίες. Οι πρώτες, όμως, ήταν συμβιβάσιμες και οι δεύτερες σχετικά χαμηλής έντασης.

Ο τρόπος με τον οποίο θεμελιώθηκε και λει­τούργησε το κοινό νόμισμα αφενός κατέστησε απειλητική την ανισορροπία μεταξύ οικονομι­κής και πολιτικής σφαίρας και, αφετέρου, αντί να γεφυρώσει το χάσμα εντός της Ευρωζώνης, το βάθυνε. Οι αρχιτέκτονες του ευρώ το θεμε­λίωσαν στην άμμο. Έβαλαν το κάρο μπροστά από το άλογο. Νομισματική ένωση χωρίς δη­μοσιονομική και, κατ' επέκταση, χωρίς κάποια μορφή πολιτικής ένωσης είναι αντίφαση.

Οι δημοσιονομικές ανισορροπίες στην ευ­ρωπαϊκή περιφέρεια έχουν τις ιθαγενείς αιτίες τους, που διαφέρουν από χώρα σε χώρα, αλλά προκλήθηκαν σε μεγάλο βαθμό και από τον κοι­νό παρονομαστή, τον τρόπο που λειτούργησε το κοινό νόμισμα, λόγω της ετεροβαρούς αρχι­τεκτονικής. Το γεγονός ότι από την ΟΝΕ έγινε πράξη μόνο η νομισματική ένωση είναι αποτέ­λεσμα επιλογών των ευρωπαϊκών ελίτ. Η κρίση θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ευκαιρία για υπέρβαση. Αντί γι' αυτό, όμως, οι ισχυρότερες ευρωπαϊκές οικονομίες παλινδρομούν στον οι­κονομικό εθνικισμό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η Ευρωζώνη να μην αντιδρά ως πραγματική ένωση, αλλά να κυριαρχεί το σύνδρομο «ο σώζων εαυτόν σωθήτω» με τις αποδιαρθρωτικές επιπτώσεις του. Όπως ήταν λογικό, η Ευρωζώ­νη υπέστη ρήγμα στον πιο αδύναμο κρίκο της.

Η Ελλάδα έχει καταλυτικές ευθύνες που μετετράπη σε αδύναμο κρίκο. Αυτή, όμως, είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη είναι ότι, λόγω της ανισομερούς ανάπτυξης, πάντα και παντού θα υπάρχουν αδύναμοι κρίκοι. Γι'αυτό και πίσω από την Ελλάδα ακολούθησαν και οι άλλες χώ­ρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Από τη στιγμή, όμως, που η Ευρωζώνη υπέ­στη ρήγμα σε μια χώρα-μέλος της, ήταν αναπό­φευκτο να προκληθεί ένα είδος ντόμινο και οι αγορές να επιτεθούν και στους άλλους αδύνα­μους κρίκους. Οι αγορές έφτασαν να αμφιβάλ­λουν για το εάν το ευρώ τελικώς θα επιβιώσει ως κοινό νόμισμα. Εάν, μάλιστα, για τον οποιονδήποτε λόγο η Ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ, το αναπόφευκτο ντόμινο κατά πάσα πιθανότη­τα θα οδηγήσει στη διάλυση της Ευρωζώνης.

Μετά από μία δεκαετία ζωής του κοινού νο­μίσματος, είναι αποδεδειγμένο ότι οι μεγάλοι ωφελημένοι ήταν οι πιο ανταγωνιστικές χώρες -με πρώτη και καλύτερη τη Γερμανία- και οι μεγάλοι ζημιωμένοι οι χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Το άνοιγμα της ψαλίδας αντανα­κλάται και στη μεγάλη διαφορά των επιτοκίων δανεισμού. Η ανισορροπία αυτή συνιστά ωρο­λογιακή βόμβα στα θεμέλια της Ευρωζώνης. Για να μην πληρώσουν το ολοένα και υψηλότερο κόστος της διάσωσης του ευρώ, η Γερμανία και οι άλλες πλούσιες χώρες-μέλη έχουν οχυρωθεί πίσω από μια πολιτική που ισοδυναμεί μ' ένα είδος ασύμμετρου οικονομικού πολέμου ενα­ντίον της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Η πολιτική της Μέρκελ εξυπηρετεί τα στενά γερμανικά συμφέροντα και γι' αυτό επικρο­τείται από τη γερμανική κοινή γνώμη. Με ευ­ρωπαϊκά κριτήρια, όμως, είναι καταστροφική. Στην πραγματικότητα, το Βερολίνο και οι σύμ­μαχοί του πατάνε σε δύο βάρκες. Και θέλουν το ευρώ και δεν κάνουν ό,τι πρέπει για να το διασώσουν. Οι κοινωνίες της ευρωπαϊκής περι­φέρειας, που είναι τα μεγάλα θύματα του ασύμ­μετρου πολέμου, προς το παρόν αντιδρούν υποτονικά. Πρώτον, επειδή η μακρά περίοδος ευημερίας έχει αμβλύνει τα αντανακλαστικά τους. Δεύτερον, επειδή έχουν ακόμα αρκετά να χάσουν. Επειδή, όμως, η πολιτική της μονοδιάστατης λιτότητας οδηγεί σταδιακά σε καθίζηση του βιοτικού επιπέδου, η εκδήλωση δυναμικής αντίδρασης είναι θέμα χρόνου.

Δημοσιεύτηκε στα ΕΠΙΚΑΙΡΑ της 13/12/2012